psy w folklorze i religii

Chociaż ludzie posługiwali się psami od ponad 10 000 lat, tylko w niewielkim stopniu znalazło to odbicie w twórczości ludowej. W trzech wielkich religiach monoteistycznych - judaizmie, chrześcijaństwie i islamie - pies występuje rzadko, a jeśli już się pojawia to kojarzy się z czymś złym. Istnieją od tego jedynie dwa odstępstwa, a mianowicie Starożytna Persja i Chiny, gdzie folklor i wierzenia były związane z psami, brały one udział w rytuałach i obrzędach. Na tych terenach rozpoczęła się przemyślana hodowla psów,

Psy biblijne

Folklor i wierzenia naszych przodków pomagają nam wyobrazić sobie jak żyli oni wiele lat temu. Stary Testament bardzo dokładnie opisuje historię jednej gtupy ludzi,  rodziny, narodu. Na jego kartach kilkadziesiąt razy pojawia się pies, ale niestety tylko dwa razy mówiono o nim dobrze. Ze Starego Testamentu wiemy, że psy chroniły i strzegły stad plemion Izraela, ale nic nie wskazuje na to, że między ludźmi a psami istniała jakakolwiek więź sympatii.

źródło: www.ancient-egypt.org

W tradycji żydowskiej brak wizerunków zwierząt, natomiast w pobliskim Egipcie, gdzie zwierzęta - głównie koty - były otoczone czcią, artyści portretowali wiele różnych ras. Jednak żadne ze zwierząt nie odgrywało znaczącej roli w religii lub folklorze. Egipski bóg zmarłych Anubis, odprowadzający ich dusze na sąd, przedstawiony był jako szakal lub człowiek z głową szakala bądź dzikiego psa. Herodot wspomina, że Egipcjanie rozpaczali po stracie psa lub kota. Sądząc po dużej liczbie zmumifikowanycy kotów i bardzo małej liczbie psów, można zauważyć, że balsamowanie psów było raczej wyjątkiem niż zasadą. Kamienne rzeźby z Babilonu wskazują, że hodowano tam wielke psy bojowe. Asyryjczycy używali psów do polowania. Doskonała płaskorzeźba znajdująca się w muzeum w Londynie ukazuje amerykańskiego króla Assurbanipala polującego z wielkimi mastifami. Wydaje się jednak, że psy nie odgrywały
tam żadnej szczególnej roli.

Mitologia grecka

Psy spotykamy w wielu mitach. Ojciec Peryklesa opowiadał, że znał psa, który pływał wraz z właścicielem na okręcie do Salaminy. Po śmierci pies został pogrzebany obok swojego pana w miejscu zwanym od tamtego czasu Cynossema czyli grobowiec psa. Zakłada się, że Aleksander Wielki ufundował i nazwał miasto Peritas, chcąc uczcić pamięć swojego psa. Homer przedstawił postacie z greckiej mitologii i wydarzenia historyczne, tworząc wspaniałe dzieła. Jego wspaniały opis bystrego i wiernego psa Argosa, który jako jedyny rozpoznał powracającego Ulisessa, opis psów należących do świniopsa Eumajosa świadczą, że Homer rozumiał zachowania psów.
Rola psów w religii greckiej sprowadzała się zazwyczaj do ofiary. Istniały hodowle psów w ośrodkach kultu Asklepiosa w Epidauros na Peloponezie. Asklepios był niekiedy pokazywany w towarzystwie psa, który ponoć pomógł wyleczyć chorego liżąc go. Najczęściej jednak psów używano jako zwierząt ofiarnych ponieważ było ich dużo i łatwo było je zdobyć.



Pies w chrześcijaństwie
W Swaffham, we wschodniej Anglii znajduje się drewniane zwieńczenie ławy w postaci psa. Inspiracją była miejscowa historia o domokrążcy, który dał pieniądze na przebudowę kościoła św. Piotra i Pawła.
We wczesnym chrześcijaństwie początkowo święty Krzysztof pokazywany był jako człowiek z głową psa, tak jak na tej bizantyjskiej ikonie.



Mitologia rzymska
Początkowo Rzymianie również przeznaczali psy na ofiarę, ale historia ukazuje, że mieszkańcy Italii darzyli psy sympatią, a ich folklor przedstawia historie mówiące o odwadze i wierności psów.

 

Chiny i Persja

źródło: pl.123rf.com

W Chinach pies odgrywał ogromną rolę w religii, folklorze i mitologii. W czasie, gdy w Europie czarne koty, według przesądów nie wróżyły nic dobrego, w Chinach czarne psy kojarzono z dobrem. Zapisy sprzed 4000 lat mówią, że  ludzi szkolących psy otaczano szacunkiem. Pies Fu (inaczej lwi piesek) - temat często powracający w chińskiej kulturze - symbolizował szczęście i dobry los. Udomowienie psa nastąpiło w dawnych Chinach. To prawdopodobnie tam wyhodowano miniaturowe psy, od których pochodzą rasy psów do towarzystwa. Tam także wyhodowano pierwsze psy gończe.
Psami interesowali się także mieszkańcy starożytnej Persji. Zaratustra to legendarny prorok, domniemany autor najstarszej części Awesty (święta księga zawierająca teksty religijne wyznawców), w której przedstawił zasadę walki dobra ze złem. Jedna z części tej świętej księgi jest poświęcona opiece nas psami i ich hodowli, a jeden dział opisuje wiele cech charakterystycznych psów.

Alegoria
Często posługiwano się psią postacią, by ukazać cechy ludzkiego charakteru.
Naczynie
Znalezione w Colimie w Meksyku naczynie z terakoty, pochodzi z 100 r. p.n.e. Być może ukazuje meksykańskiego psa bezwłosego. Ta raza początkowo była hodowana na mięso.

Wpływy religijne

Kultura chrześcijaństwa i islamu przejmowała stosunek do psów z religii przodków. Był on jednakże modyfikowany przez folklor oraz lokalne tradycje. Historie o przywiązaniu psa do człowieka obserwujemy w twórczości ludowej północnej Europy. Norweska saga o Olafie Triggvasonie zawiera opisy wierności psów, podobnie jak historia Cavalla, ulubionego psa angielskiego króla Artura, czy saga o Gelercie  - wielkim psie walijskiego księcia Llewellyna, Gelert opiekował się synem króla - Owainem. Gdy Llewellyn powrócił i nie zastał królewicza, a na pysku psa zauważył krew, zabił go mieczem. Później zaś odkrył, że Owain śpi bezpiecznie za zabitym wilkiem. Aby oddać cześć psu i uczcić jego pamięć ufundował mu pomnik.
W islamie psa uważano za zwierzę nieczyste. Byc może wynikało to z częstych epidemii wścieklizny, którą roznosiły psy. Natomiast w Ameryce, jak wynika z różnych źródeł, psy były zwierzętami ofiarnymi na całym kontynencie.

Fragmenty  tekstów pochodzą z Wielkiej Encyklopedii Psów Bruce Fogle